Tại Việt Nam, chuyển đổi số trong y tế đang bước sang giai đoạn quan trọng khi hàng loạt văn bản pháp lý mới được ban hành, đặt yêu cầu rõ ràng về việc triển khai bệnh án điện tử (EMR) và chữ ký số tại các cơ sở khám chữa bệnh. Nếu như trước đây, hồ sơ giấy vẫn chiếm phần lớn trong hoạt động vận hành bệnh viện, thì hiện nay, sự thay đổi về pháp lý cùng nhu cầu thực tiễn buộc các đơn vị y tế phải chuyển mình.
Ở góc độ của một công ty công nghệ đang trực tiếp triển khai hệ thống EMR và giải pháp ký số cho chuỗi phòng khám – bệnh viện, chúng tôi nhận thấy hành trình này không chỉ đơn thuần là đưa dữ liệu lên môi trường số, mà là quá trình tái cấu trúc toàn diện cách tổ chức vận hành, quản trị dữ liệu, tuân thủ pháp lý và tối ưu trải nghiệm bệnh nhân. Đây là quá trình dài, đòi hỏi sự kiên định, đầu tư đúng, và một chiến lược triển khai bài bản ngay từ đầu.
Giải pháp EMR hỗ trợ truy xuất hồ sơ bệnh nhân nhanh chóng, rút ngắn thời gian chờ và nâng cao trải nghiệm khám bệnh.
Hệ thống pháp lý – Nền tảng để EMR có giá trị pháp lý và vận hành chuẩn hóa
Việc triển khai bệnh án điện tử không thể tách rời khung pháp lý. Ba văn bản quan trọng nhất đang tạo nên nền móng triển khai EMR tại Việt Nam gồm Luật Giao dịch điện tử 2023, Nghị định 23/2025/NĐ-CP và Thông tư 13/2025/TT-BYT. Luật Giao dịch điện tử 2023 đặt ra nền tảng chung cho giao dịch số và chữ ký số, tạo hành lang pháp lý để hồ sơ bệnh án điện tử có giá trị tương đương với hồ sơ giấy. Nghị định 23/2025 làm rõ các yêu cầu kỹ thuật, cách xác thực chữ ký, cơ chế bảo mật và tiêu chuẩn dịch vụ tin cậy, vốn là yếu tố quan trọng khi triển khai ký số trên bệnh án, kết luận khám hay phiếu cận lâm sàng. Trong khi đó, Thông tư 13/2025/TT-BYT là văn bản đặc thù nhất, quy định cụ thể cách lập, ký, lưu trữ, chia sẻ và bảo mật bệnh án điện tử.
Đây là văn bản mà mọi cơ sở y tế phải tuân thủ nếu muốn triển khai EMR đúng chuẩn, an toàn và hợp pháp. Nhìn từ góc độ kỹ thuật, ba văn bản này không chỉ tạo cơ sở pháp lý mà còn định hướng cách các hệ thống EMR phải thiết kế kiến trúc dữ liệu, tích hợp ký số và vận hành đồng bộ với hạ tầng y tế số quốc gia.
Kiến trúc hệ thống bệnh án điện tử được thiết kế theo chuẩn bảo mật và tích hợp dữ liệu liên thông HIS – LIS – PACS – BHYT.
Vì sao EMR kết hợp chữ ký số trở thành xu hướng không thể đảo ngược?
Hồ sơ giấy tồn tại nhiều vấn đề kéo dài suốt nhiều năm: mất mát, thiếu chính xác, khó lưu trữ, khó tra cứu, không đảm bảo tính toàn vẹn và gây cản trở quá trình kiểm tra – đối soát – giám sát. Trong bối cảnh yêu cầu minh bạch và an toàn pháp lý ngày càng cao, hồ sơ giấy không còn đáp ứng được nhu cầu thực tế. Bệnh án điện tử mang lại khả năng quản lý đồng bộ, phân quyền chặt chẽ, truy xuất dữ liệu nhanh chóng và giảm đáng kể sai sót chuyên môn. Khi tích hợp chữ ký số hoặc xác thực điện tử, hồ sơ không chỉ số hóa mà còn có giá trị pháp lý đầy đủ, bảo đảm tính toàn vẹn dữ liệu và giúp bệnh viện chứng minh được trách nhiệm chuyên môn khi có tranh chấp. Bên cạnh đó, việc dữ liệu y tế được chuẩn hóa theo EMR sẽ mở ra hướng kết nối trực tiếp với định danh điện tử quốc gia, bảo hiểm y tế, thanh toán điện tử và các nền tảng y tế số trong tương lai. Đây là lý do EMR không còn là lựa chọn, mà trở thành xu thế tất yếu của ngành y tế.
Những thách thức lớn trong triển khai EMR – Góc nhìn của đơn vị công nghệ
Triển khai EMR và ký số là quá trình đòi hỏi tổng lực về con người, hạ tầng, quy trình và công nghệ. Một trong những khó khăn lớn nhất nằm ở yếu tố nhân lực, khi không phải bác sĩ hay điều dưỡng nào cũng quen sử dụng phần mềm, thiết bị ký số hoặc tablet. Thói quen làm việc trên giấy tồn tại lâu năm khiến việc chuyển đổi sang quy trình điện tử cần đào tạo liên tục, giải thích rõ ràng và hỗ trợ sát sao trong từng giai đoạn. Ở nhiều cơ sở y tế, đội ngũ IT nội bộ còn mỏng, khiến việc vận hành và hỗ trợ kỹ thuật gặp gián đoạn.
Bệnh án điện tử giúp cơ sở y tế quản lý dữ liệu tập trung, giảm sai sót và nâng cao chất lượng khám chữa bệnh.
Thách thức tiếp theo là vấn đề hạ tầng. Không ít bệnh viện, đặc biệt ở tuyến huyện – xã, vẫn đang thiếu máy tính, mạng Internet yếu hoặc không đồng bộ thiết bị ký số. Để triển khai ký số tập trung như HSM hay Remote Signing, cơ sở y tế phải có hạ tầng đáp ứng chuẩn bảo mật cao, điều mà nhiều đơn vị chưa sẵn sàng. Ngoài ra, việc kết nối giữa HIS – LIS – PACS – BHYT – EMR luôn là một bài toán phức tạp, đòi hỏi kinh nghiệm triển khai thực tế và sự phối hợp giữa nhiều nhà cung cấp.
Một thách thức không thể bỏ qua là yếu tố pháp lý và bảo mật. Các văn bản quy định khá dày, thuật ngữ chuyên môn nhiều, yêu cầu đội kỹ thuật phải nắm chắc để triển khai đúng. Đồng thời, dữ liệu y tế là dữ liệu đặc biệt nhạy cảm, đòi hỏi hệ thống phải đáp ứng tiêu chuẩn bảo mật, lưu trữ dài hạn và khả năng audit từng thao tác. Cuối cùng, tính tương thích kỹ thuật giữa các đơn vị cung cấp chữ ký số cũng tạo áp lực đáng kể lên đội ngũ phát triển phần mềm, khi mỗi nhà cung cấp có API, SDK và chuẩn tích hợp khác nhau.
Cơ hội lớn mở ra cho ngành y tế khi EMR được triển khai đúng chuẩn
Dù thách thức không nhỏ, lợi ích mà EMR & chữ ký số mang lại là vô cùng lớn và bền vững. Việc chuẩn hóa toàn bộ quy trình khám chữa bệnh giúp giảm sai sót chuyên môn, rút ngắn thời gian xử lý, tăng năng suất và giảm chi phí vận hành. Với các chuỗi phòng khám – bệnh viện, EMR giúp dữ liệu được quản lý tập trung, liên thông xuyên suốt giữa các chi nhánh, tạo ra hệ thống báo cáo realtime hỗ trợ lãnh đạo ra quyết định nhanh và chính xác. Việc triển khai EMR chuẩn cũng giúp nâng cao uy tín thương hiệu bệnh viện nhờ hồ sơ minh bạch, chính xác và thuận tiện cho cả bệnh nhân lẫn bác sĩ.
Giao diện hệ thống EMR được tối ưu hóa cho bác sĩ và điều dưỡng, hỗ trợ nhập liệu nhanh – chính xác – nhất quán.
Quan trọng hơn, một hệ thống EMR hoàn chỉnh sẽ trở thành nền tảng để áp dụng các giải pháp AI, Clinical Decision Support, Telehealth và nhiều dịch vụ chăm sóc sức khỏe từ xa. Đây là bước đệm để ngành y tế tiến vào kỷ nguyên vận hành thông minh dựa trên dữ liệu. Bên cạnh đó, quá trình triển khai EMR cũng giúp nâng cao năng lực đội ngũ kỹ thuật, khi họ được tiếp cận chuẩn PKI, chuẩn dữ liệu y tế quốc tế và yêu cầu bảo mật cao – những kỹ năng có giá trị bền vững cho tương lai.
Triển khai bệnh án điện tử kết hợp chữ ký số không đơn giản là thay đổi hình thức lưu trữ dữ liệu. Đây là hành trình chuyển đổi toàn diện mô hình vận hành của cơ sở y tế, nơi quy trình, công nghệ, con người và pháp lý phải hòa nhịp để tạo ra một hệ thống đồng bộ, an toàn, chuẩn hóa và hiệu quả. Nếu được triển khai bài bản ngay từ đầu, EMR sẽ trở thành nền tảng giúp bệnh viện vận hành mạnh mẽ hơn, chính xác hơn, tiết kiệm hơn và minh bạch hơn. Quan trọng hơn, đây là bước đi bắt buộc để ngành y tế Việt Nam sẵn sàng bước vào kỷ nguyên dữ liệu hóa và kết nối toàn diện trong tương lai.